Λογγοβαρδία

Ιστορική γεωγραφική περιοχή της Ιταλικής χερσονήσου, ένα από τα έντεκα θέματα (διοικητικές διαιρέσεις) του βυζαντινού κράτους, το οποίο βρισκόταν σε ευρωπαϊκό έδαφος. Δημιουργήθηκε στα τέλη του 9ου αι. από τον Βασίλειο A’ τον Μακεδόνα, όταν ο βυζαντινός ναύαρχος Νικήτας Ωορύφας έγινε κύριος του στενού του Οτράντο καθώς και μεγάλου μέρους της νότιας Σικελίας, αφού νίκησε τους Άραβες της Σικελίας. Η έκταση του θέματος της Λ. ήταν πολύ ελαστική, ανάλογα με τις επιτυχίες ή τις αποτυχίες των Βυζαντινών εναντίον των Σαρακηνών, των Γερμανών και των Νορμανδών. Τη μεγαλύτερη έκτασή του προσέλαβε στα τέλη του 10ου αι. Σπουδαιότερες πόλεις της Λ. ήταν η Βάρη –πρωτεύουσα–, ο Τάραντας, η Καλλίπολη και το Βρεvτέδι. Όταν ανήλθε στον θρόνο του Βυζαντίου ο αυτοκράτορας Μιχαήλ Δ’ ο Παφλαγόνας, οι Νορμανδοί βρήκαν ευκαιρία και την κατέλαβαν και έτσι έλειψε κάθε ίχνος κυριαρχίας του Βυζαντίου στην περιοχή εκείνη.